Kategoria: Bez kategorii

Wśród wielu teorii psychoanalitycznych łączących charakter naszych dorosłych relacji miłosnych z wczesnymi doświadczeniami z dzieciństwa znajdziemy myśl Christophera Bollasa o obiekcie przekształcającym. Korzystając z Winnicottowskiej koncepcji matki-środowiska, Bollas koncentruje się na przekształcającej funkcji opieki rodzicielskiej. Przenosi nas w świat pierwotnych doświadczeń, w których dziecko zanurzone w nieznanym i niepokojącym świecie, nie czując jeszcze ani siebie jako odrębnej całości, ani matki lub ojca jako odrębnego człowieka, doświadcza działania ich przekształcającej funkcji. Przekształcenia te sprawiają, że zmienia się zarówno cały świat wokół dziecka, jak i ono samo w sobie. Niezintegrowane części łączą się w całość. 

 

„You make me feel like I am whole again” / „Sprawiasz, że znów czuję się całością” śpiewa Robert Smith w piosence “Lovesong”, swoim prezencie ślubnym dla żony. W tym jak najbardziej dorosłym i poważnym miłosnym wyznaniu odnajduję echo wczesnych doświadczeń związanych z funkcją obiektu przekształcającego. Uważam, że nieświadome wspomnienia obiektu przekształcającego, ożywające w realnym, głęboko sensualnym i seksualnym kontakcie z drugim dorosłym człowiekiem stanowią fundament zakochania oraz dojrzałej miłości. 

 

W swoim wystąpieniu chciałabym wziąć w obronę często krytykowane za niedojrzałość, a w moim rozumieniu kluczowe pragnienie, by ukochana osoba zmieniła nas i cały świat na lepszy. Wychodzę z założenia, że nie możemy skutecznie pomagać parom nie pomagając im zrozumieć siły pragnień, jakie nimi kierują w relacjach miłosnych. Dlatego też skupię się na tym, jak pragnienia, które z łatwością moglibyśmy nazwać maniakalnymi i oderwanymi od rzeczywistości, dają o sobie znać  w dorosłych związkach, jak możemy je lepiej rozumieć oraz jak możemy pomóc parom je doceniać i oswajać.

Praca ta będzie dotyczyć szczególnych kruchości, jakie mężczyźni wnoszą do związku partnerskiego i tego, jak objawia się to w gabinecie konsultacyjnym. Przedstawi ona niektóre z kluczowych tematów i zmartwień, jakie mężczyźni wnoszą i odgrywają w swoich intymnych związkach, a także zbada zarówno zagrożenie, jak i szansę, jaką oferuje intymność w dorosłym życiu.

Czy miłość ma znaczenie w naszym rozumieniu par i terapii? Czy może raczej stosunkowo rzadkie wzmianki o miłości, w bogatej literaturze psychoanalitycznej dotyczącej psychoterapii par, adekwatnie odzwierciedlają jej kliniczne znaczenie w pracy z parami? Czy ulotność miłości, wraz z różnorodnością jej przejawów i znaczeń, sprawia, że bliżej jej raczej do nastroju niż do struktury emocjonalnej? Jak nasze doświadczenie obecności lub nieobecności miłości wpływa na nasze myślenie i pracę? Czy świadomość miłości wzbogaca samą pracę, czy też względny brak tego tematu w literaturze wynika z faktu, że miłość jest klinicznie nieistotna? Podczas wykładu przyjrzę się temu zagadnieniu i podzielę się moimi obecnymi refleksjami na temat miejsca miłości w gabinecie terapeutycznym.

„Nieświadoma praca pary, nieświadoma praca terapeuty. Przekształcenia fantazji o parze w procesie terapii”.

Psychoanaliza zna wiele dróg do nieświadomości – podczas konferencji kierujemy wzrok na terapeutę/kę i jej/jego nieświadome procesy w kontakcie z parą.  Myślimy o przeciwprzeniesieniu jako o emocjonalnej odpowiedzi na treści psychiczne, które para umieszcza w nas. Myślimy oreverie jako o wyobrażeniowej drodze poznania nieświadomego pary.

W swoim wystąpieniu autor stawia tezę, że tym co podlega nieświadomym przekształceniom podczas terapii,  jest centralna wspólna fantazja pary o niej samej (Morgan, 2019).  Przekształcenia te znajdują odbicie w myślach, snach, fantazjach terapeuty. Komunikowanie „przetrawionej” fantazji w skojarzeniach i  interpretacjach uruchamia pracę nieświadomości pary pomagając w dalszych przemianach ich wyobrażenia o sobie i zwrotnie oddziałując na nieświadomość terapeuty.

Inspiracją do takiej pracy z parą jest wydana w 2009 roku książka Christophera Bollasa (Bollas 2009/2021) „Niekończące się pytanie”, gdzie autor opisuje proces terapeutyczny zachodzący częściowo poza wiedzą i świadomą kontrolą . Dzięki swobodnym skojarzeniom, podążaniu za nimi i swobodnie błądzącej uwadze, analityk i pacjent zanurzają się w proces nieświadomego myślenia. Pacjent stawia sobie w nim pytania, dotyczące znaczenia jego problemów, analityk podążając za skojarzeniami odkrywa, że układają się one w logiczne sekwencje – tworzą linie tematyczne nieświadomego myślenia, prowadzące do odpowiedzi, te zaś do kolejnych pytań.

W swoim wystąpieniu autor bada możliwości wykorzystania sposobu pracy Bollasa w terapii pary. Pokazuje jak na pewnym etapie pracy para sama uruchamia proces swobodnego kojarzenia, jak partnerzy nawzajem naprowadzają się na kluczowe nieświadome tematy swojej relacji i zapraszają terapeutę do współudziału w tym procesie.

Autor proponuje trzyetapowy model procesu terapii, w którym terapeuta częściowo nieświadomie towarzyszy przekształceniom zmierzającym do ustanowienia stanu umysłu pary. Analizuje lęki i przeszkody na drodze psychoanalitycznego procesu pary oraz ilustruje swoje tezy krótkimi winietami klinicznymi.

Jest coś niepoznawalnego, a zatem tajemniczego w sposobie, w jaki jedna nieświadomość wchodzi w interakcje z drugą. Ale ta interakcja jest również w samym centrum procesu psychoanalitycznego, a przeciwprzeniesienie jest obecnie uważane za „instrument badań nad nieświadomością pacjentów” (Heimann, 1950).

Ale czym jest przeciwprzeniesienie? W jaki sposób analityk uzyskuje do niego dostęp i wykorzystuje go w procesie analitycznym?

Od czasu przełomowej pracy Heimanna zwrócono uwagę na sposób, w jaki pacjent nieświadomie projektuje w poszczególne aspekty świata wewnętrznego analityka (Brenman Pick, 1985) lub, jak opisuje Bion, uwydatnia potencjalne zdolności (oryg. „valencies”) analityka (Bion, 1961). Analityk „czuje, że jest manipulowany tak, aby odgrywać istotną rolę, bez względu na to jak trudną do rozpoznania, w czyjejś fantazji” (Bion, 1959). Joseph opisała sposób, w jaki pacjenci „działają z nami w przeniesieniu, próbując zmusić nas do działania z nimi” (Joseph, 1975), a podobną ideę opisał Sandler w swoim pojęciu „reagowania na rolę” (Sandler, 1976).

W tych interakcjach wewnętrzny świat naszych pacjentów staje się, przynajmniej do pewnego stopnia, dostępny, ale wymaga to pracy psychicznej po stronie analityka. Praca nad przeciwprzeniesieniem polega na dostrojeniu się do uczuć w nas samych, których nie możemy łatwo zrozumieć, na subtelnych i nie tak subtelnych rozegraniach, zdolności do auto refleksji, znalezienia trzeciej pozycji oraz tworzenia połączeń między przeciwprzeniesieniem a historią pacjenta lub pary w materiale klinicznym.

W terapii par przeciwprzeniesienie czasami wydaje się bardziej skomplikowane, ponieważ terapeuta może mieć intensywne uczucia, które bywają trudne do zrozumienia w kategoriach wewnętrznego świata i związku pary. W tej sytuacji terapeuta potrzebuje pomocy ze strony analitycznych koncepcji dotyczących pary. Sugeruję, że „stan umysłu pary” zapewnia ramy do pracy nad przeciwprzeniesieniem w terapii związku dwojga.

Mam poczucie, że dosyć swobodnie posługujemy się słowami, bardzo łatwo nam jest  określić kogoś, że jest narcystyczny … Tylko co to słowo właściwie  znaczy, kiedy go używamy  w życiu albo w gabinecie? W mojej pracy z parą, z którą pracowałam na zoomie, postanowiłam podjąć próbę
odpowiedzi na to pytanie.

Narcyzm kojarzy mi się z  aktem odmowy w zdobywaniu wiedzy o sobie samym. Wymaga to bowiem często rezygnacji z utartych szlaków myślenia o sobie i świecie. Pojawia się nienawiść i  odraza wobec poczucia bycia na początku drogi, zaczynania czegoś nowego, bycia w roli dziecka, które uczy się. Rozwiązaniem bywa narcystyczne schronienie, izolacja i martwota, która tłamsi jakiekolwiek źródła działania w sobie. Człowiek zastyga w bezruchu.

Psychoanalityk Neville Symington przygotowując się do wykładów na temat psychoanalizy i religii uznał, że kwestią łączącą obydwa zagadnienia jest narcyzm. Uzmysłowił sobie, że właściwie nie wie czym on jest tak naprawdę. Postanowił 20 minut dziennie myśleć o narcyzmie. I tak z tego ćwiczenia powstały wykłady o tym zjawisku a potem ciekawa książka.

Narcyzm może mieć wiele znaczeń, a czym on jest dla Państwa w Waszej pracy klinicznej z parą i rodziną?

Maja Tuszewska – psychoterapeutka psychoanalityczna, podczas VI Konferencji zaprezentuje materiał kliniczny z pracy z parą.

Rejestracja

Podczas VI Konferencji  dr Cezary Żechowski, Karolina Krzysik-Klemanów, Martyna Pietraszek podzielą się z nami swoim doświadczeniem w pracy z rodziną o narcystycznej dynamice. Zespół tak pisze o swoim wystąpieniu:

„W psychoanalitycznej terapii rodzin spotykamy zarówno
dynamikę obiektualną jak i narcystyczną. Dominacja tej ostatniej
istotnie modyfikuje procesy rozwoju dziecka, które może być
przeżywane jako narcystyczna inwestycja rodzica lub porażka jego narcyzmu. Andre Green i Michel Vincent  zwracają uwagę na jeszcze inną możliwość, w której popęd śmierci sprzęgnięty z narcyzmem pozbawia dziecko czułości, uwagi, oraz poczucia że jest kochane i wyjątkowe.

Nasz referat podejmuje kwestię narcyzmu życia i narcyzmu
śmierci. Zajmiemy się badaniem wewnętrznej dynamiki rodziny, która pomaga dziecku budować realistyczną, akceptującą postawię wobec siebie i innych oraz pozwala regulować emocje bez upośledzenia dynamiki obiektualnej. Z drugiej strony badać będziemy  działanie narcyzmu śmierci, w którym powyższa równowaga załamuje się.

Pytania podjęte w pracy dotyczą możliwości transformacji dynamiki narcystycznej w kierunku obiektualnej, a zatem przesunięcia dominacji ze strony narcyzmu śmierci w kierunku narcyzmu życia. Zastanawiamy się też nad  rolą jaką w tym procesie może odegrać psychoanalityczna psychoterapia rodziny.

Szczegółowy program VI Konferencji 
Rejestracja

Grafika: Katarzyna Manecka

Stanley Ruszczynski o swoim konferencyjnym wystąpieniu podczas VI Konferencji  pisze tak:

„Zdrowa relacja pary ma potencjał, aby zaoferować każdej osobie możliwość wyrażenia zarówno ludzkich potrzeb pokrewieństwa, przywiązania i intymności, jak i równie ważnych ludzkich potrzeb odrębności i autonomii. W tej prezentacji przedstawię krótki rozwojowy i psychoanalityczny opis szeroko dyskutowanej koncepcji narcyzmu i pokażę, jak bardzo jest ona pomocna w myśleniu i pracy klinicznej z intymną relacją pary. Ponadto, omówię również pokrótce, w jaki sposób koncepcja ta jest przydatna w zrozumieniu natury relacji rodzinnych rodzic-dziecko”.

Szczegółowy program VI Konferencji 
Rejestracja

Grafika: Katarzyna Manecka

 

Open lectures by the Couple and Family Psychotherapy Section of the Polish Society for Psychoanalytic Psychotherapy

On behalf of Couple and Family Psychotherapy Section of the Polish Society for Psychoanalytic Psychotherapy, we invite you to take part in a series of open lectures on psychoanalytic couple and family therapy.

The lectures offer you an opportunity to find out more about the theory and observe the workshop of experienced specialists working psychoanalytically with couples.

We will host speakers from Great Britain, and the lectures will be given in English.

At the weekend preceding the speech, you will receive a Polish translation of the entire speech. You can register by the end of Thursday preceding the lecture.

As it is important to us to have time for questions and discussion, it may happen that during the lecture the speaker will have time to deliver only a part of the speech, therefore we suggest that you read the entire text beforehand.

If you have any questions, please contact the organizer:

Couple and Family Psychotherapy Section of the Polish Society for Psychoanalytic Psychotherapy sekcjapir@gmail.com

Detailed information on registration for the upcoming lecture: Open lectures

Lecture schedule:

All lectures are held on Mondays, at 8:00 PM CET on Zoom

Fee: PLN 45 / EUR 15 / $ 20

Free of charge for PTPP members

 

24 maja David Hewison w ramach wykładów otwartych Sekcji Psychoterapii Par i Rodzin opowie nam o wspólnej nieświadomej fantazji. David tak pisze we wstępie swojego wystąpienia:

„Pojęcie „wspólnej nieświadomej fantazji” (ang. „shared unconscious phantasy”) ma swoje korzenie w rozwijającej się od 1911 roku teorii psychoanalizy indywidualnej i przez mniej więcej 60 ostatnich lat stopniowo stawało się pojęciem odnoszącym się do pary.

W psychoanalize indywidualnej pojęcie „nieświadomej fantazji” było różnie, a czasem nawet sprzecznie, rozumiane. Warto to uwzględnić analizując rozwój psychoanalitycznej terapii par od czasu działania Family Discussion Bureau w latach 50-tych i 60-tych ubiegłego stulecia do działalności Tavistock Relationships w XXI wieku.

Prawdą jest, że psychoanalityczna terapia par nadal opiera się na indywidualnych koncepcjach psychoanalitycznych, ale prawdą jest również to, że w obszarze tym powstały i są wykorzystywane odrębne koncepcje skupiające się na parze w sposób, który toleruje pluralizm, niejednoznaczność i brak pewności, będące nieuniknioną częścią tego klinicznego przedsięwzięcia.

„Wspólna nieświadoma fantazja” łączy się ściśle z innymi pojęciami psychoanalitycznej terapii par, takimi jak „dopasowanie małżeńskie” i „wspólna obrona pary”. Jest pojęciem, które powstało na bazie istniejącej już koncepcji psychoanalitycznej skupiającej się na jednostce, „nieświadomej fantazji”, w odpowiedzi na potrzebę stosownego podłoża teoretycznego dla pracy z parami.

„Nieświadoma fantazja” jest pojęciem, które samo w sobie charakteryzuje się pewną wieloznacznością, pozwalającą na różne odczytania, które możemy dostrzec w różnych jego zastosowaniach w obszarze pracy z parami. Najpierw przybliżę rozwój „nieświadomej fantazji”w psychoanalizie, a następnie przyjrzę się temu, jak została skonceptualizowana „wspólna nieświadoma fantazja”. Zakończę pokazując, jak obecne myślenie o przekonaniach, a nie fantazjach, pomogło klinicystom zoperacjonalizować dość bezkształtne pojęcie, jakim stała się nieświadoma fantazja.”

David Hewison jest psychoanalitykiem jungowskim, prowadzi terapię indywidualną i terapię par.  Od lat związany jest z Tavistock Relationships. Był prelegentem naszej III Konferencji podczas której zaprezentował bardzo dobrze przyjęty referat: “Seks i Para – tragedia czy komedia?”.

W mieniu Sekcji Psychoterapii Par i Rodzin PTPP zapraszamy na poniedziałkowy wykład otwarty Davida Hewisona: 24 maja 2021, godz. 20:00, Platforma Zoom.

Zapisy: Wykłady otwarte Sekcji Psychoterapii Par i Rodzin PTPP

—
Napisała: Karolina Pniewska
Tłumaczenie tekstu: Barbara Suchańska
Zdjęcia: Jason Leung on Unsplash